KROK 1. PRACA Z PRZEKONANIAMI
(…) Przyjrzenie się indywidualnym przekonaniom na temat śmierci i umierania stanowi okazję do doświadczenia przez klienta związku pomiędzy uczuciami i myślami. Zarówno profesjonaliści jak i ludzie w żałobie powinni być świadomi siły wpływu własnych przekonań (Gillies, Neymayer, 2006; Gillies, Hall, 2014).
Celem pierwszego etapu pracy z żałobą jest eksplorowanie systemu wartości i przekonań klienta/pacjenta. W ten sposób jesteśmy w stanie lepiej zrozumieć sposób jego myślenia i odczucia, które ten sposób myślenia generuje. Realizując postulat neuro-lingwistycznej psychoterapii (i terapii konstruktywistycznych w ogólności), że dobra komunikacja to spotkanie się w mapie świata klienta (Korzybski, 1958; McDermont, Yago, 2001), założyliśmy, że bez poznania i empatycznego towarzyszenia w odkrywaniu tego jak sposób myślenia, system założeń, przekonania i wartości, a więc wewnętrzny świat, wpływają na stan (emocje, odczucia, samopoczucie) i zachowanie klienta, nie jest możliwe ruszenie z utknięcia w żałobie.
(…) Natura życia skupia się na życiu a nie na śmierci, choć śmierć jest naturalnym i nieuniknionym skutkiem życia. Człowiek patrząc na świat z perspektywy psychologicznej i społecznej bardzo często nie postrzega śmierci jako naturalnej części życia i wręcz nie akceptuje jej istnienia. Na drodze do rozwiązania niezbędne jest, żeby osoby w żałobie zaakceptowały fakt, że proces umierania jest naturalną częścią życia. Jeśli przyjmiemy założenie, że umieranie jest nieodłączną częścią życia, łatwiej będzie poradzić sobie ze stratą (Gillies, Neimayer, Milman, 2013).
(…) Praca z przekonaniami, oprócz poznania i tworzenia klimatu akceptacji oraz sojuszu terapeutycznego, zawiera etap, w którym możliwe są przeformułowania i uelastycznianie perspektywy poznawczej klienta i mają wspomóc go w znalezieniu nowego punktu odniesienia, który pomoże w łagodniejszy sposób zaakceptować rzeczywistość (Stipanic, Schütz, Dond, 2010; Huflejt-Łukasik, Peczko, 2011).
Bardzo ważnym aspektem tego kroku jest również dostarczenie klientowi przestrzeni do okazywania emocji w sposób nie podlegający ocenie, a więc również wpływowi przekonań takich jak np.: powinienem tak reagować, nie wolno mi, należy, etc. Jest to ważne, ponieważ śmierci bliskich osób towarzyszą często ambiwalentne odczucia (ulga i smutek, złość i żal, poczucie winy i rozpacz). Zdarza się, że latami pozostają one „zamrożone” gdyż klienci nie pozwalają sobie na swobodne ich odczuwanie i wyrażanie (Pearls,1971; Sills, Fish, Lapworth, 1999) .
Na tym etapie praca obejmuje techniki i ćwiczenia umożliwiające:
- stawania się bardziej świadomym własnej reprezentacji (mapy mentalnej) dotyczącej umierania, śmierci i żałoby.
- sposobu identyfikowania i manifestowania się „Stanu Obecnego” klienta.
- sposobu identyfikowania głównych przekonań, które utrzymują stan żałoby (tzw. ograniczających przekonań),
- eksplorowania przekonań własnych dotyczących śmierci i rozwijania przekonań wspierających,
- odkrywanie i wyrażanie uczuć i emocji związanych ze śmiercią,
- zdefiniowanie stanu pożądanego, czyli tego jak klient chce się czuć, zachowywać, myśleć, gdy zakończę żałobę.
Poniżej zamieszczam jedno z ćwiczeń (z inspiracji Byron Katie) dotyczących eksploracji osobistych przekonań. Zazwyczaj jest ono poprzedzone poprowadzeniem klienta do stanu uważności i skupienia na odczuciach z ciała i emocjach pojawiających się zarówno w trakcie np. zwrócenia uwagi na oddechu, jak i rozmowy o tematach śmierci lub żałoby. Praktyka kliniczna oraz dostępna literatura wskazują bowiem na to, że ludzie w żałobie (zwłaszcza zamrożonej, trwającej nienaturalnie długo itd.) mają utrudniony kontakt ze swoim ciałem oraz odczuciami i emocjami.
Ćwiczenie CZTERY PYTANIA nt. RZECZYWISTOŚCI
Proszę zapytaj swego klienta ( może to być osoba umierająca, jej krewny lub osoba w żałobie) co sądzi na temat przeżywanej sytuacji i jakie za tym stoją założenia?”
Do umierającego: „ Co sądzisz na temat twojej sytuacji?”
Do krewnego: „Co sądzisz na temat procesu umierania/ procesu straty ….?”
(Prawdopodobnie otrzymamy odpowiedzi w stylu: to niesprawiedliwe, za wcześnie etc.)
Sparafrazuj odpowiedź, którą dostałeś i zapytaj: „To prawda?”, „Czy to istotnie prawda?” „Czy naprawdę wiesz, że tak jest?”.
Poczekaj na odpowiedź typu: „Tak, to prawda”, „Nie, to nie jest prawda”, „Nie wiem co jest naprawdę prawdą!”
Zapytaj klienta: „Jak teraz reagujesz na tą swoją odpowiedź? Co się dzieje kiedy przyjmujesz tę nową myśl?”
Zaczekaj na jakąkolwiek odpowiedź i zapytaj: A co myślisz o stwierdzeniu wprost przeciwnym do twojego? Czy myślisz, że to przeciwne stwierdzenie też może być prawdą?”
Poczekaj na odpowiedź i zapytaj: „ Kim byłbyś bez tej twojej myśli?” „ Czy ta myśl wywiera jakiś wpływ na twoje uczucia?”
Poczekaj na odpowiedź i zapytaj: „W porządku, co teraz sądzisz na temat tego, co jest prawdziwe z co nie? Co sądzisz teraz na temat rzeczywistości?”
Na warsztacie poznasz i przećwiczysz, jeszcze kilka sposobów pracy z przekonaniami. A to dopiero „etap 1” z czterech!
A jeśli czujesz się zachęcony/zachęcona to możesz zapisać się już dziś mailowo, poprzez formularz na stronie internetowej lub kontakt via FB.
A i oczywiście komentarze i dyskusja mile widziana 😊